سلیقه متفاوت اعضای هیأت داوران جشنواره در این سال‌ها یک طرف و دیدگاهی که قائل به دخالت مدیران سینمایی در رأی داوران بوده یک طرف.
در جشنواره امسال گرچه در ابتدا نگاه چندان مثبتی به ترکیب هیأت داوران وجود نداشت ولی خروجی کار این داوران کارشناسانه و قابل دفاع بود. در 10 سال اخیر شاید این بهترین داوری صورت گرفته در جشنواره فیلم فجر باشد؛ هر چند حاشیه‌های روزهای آخر نشان داد که برخی از اعضای هیأت داوران اختلاف‌نظرهایی جدی با یکدیگر داشته‌اند.علی معلم، جهانگیر الماسی، ابوالقاسم طالبی، مجید انتظامی، جابر قاسمعلی، اسدالله نیک‌نژاد و حسن عباسی ترکیبی بود که از سوی دفتر جشنواره به‌عنوان اعضای هیأت داوران بخش مسابقه سینمای ایران معرفی شد؛ ترکیبی که البته انتقادهایی را هم از سوی برخی سینماگران و اهالی رسانه به‌دنبال داشت. تا پیش از آغاز جشنواره کمتر کسی امیدوار بود که این هیأت داوران بتواند خروجی قابل دفاعی داشته باشد.
حسن عباسی عضو غیرسینمایی هیأت داوران بود و اسدالله نیک‌نژاد، کارگردان سریال «پاییز صحرا» سال‌ها بود که در خارج از ایران زندگی می‌کرد و گفته می‌شد اطلاع چندانی از تحولات سینمای ایران در این دو دهه ندارد. اتفاق بعدی انصراف نیک‌نژاد از داوری جشنواره بود و پس از آن برخی سایت‌ها از فعالیت‌های سینمایی خارج از کشور این کارگردان، خبرهایی را منتشر کردند که نشان می‌داد نیک‌نژاد نمی‌توانسته گزینه مناسبی برای داوری جشنواره فجر باشد.
به این ترتیب و با حذف کارگردان «پاییز صحرا»، تعداد داوران به 6 نفر تقلیل یافت و همین نکته هم باعث خرده‌گیری برخی از کارشناسان شد. ماجرای بعدی را رضا میرکریمی کلید زد که در گفت‌وگویی به انتقاد از ترکیب هیأت داوران پرداخت و جهانگیر الماسی در پاسخ به میرکریمی گفت کله‌قند در گلویش گیر خواهد کرد!
مجموعه این اتفاقات نوید داوری قابل قبولی را نمی‌داد؛ به خصوص اینکه یکی از اعضای هیأت داوران حین برگزاری جشنواره به یکی از سینماگران مهم که فیلمش نیز در بخش مسابقه بود، حمله کرده بود.
اینجا بود که برخی پای عدالت داوران را وسط کشیدند. از اینجا به بعد طبیعی بود که «یه حبه قند» میرکریمی شانس چندانی برای دریافت سیمرغ نداشته باشد؛ هرچند این فیلم در چند رشته نامزد دریافت سیمرغ شد ولی در کل نادیده گرفته شد که با توجه به اتفاق‌های رخ‌داده، طبیعی به نظر می‌رسید. قطار جشنواره به راه افتاده بود و داوران هم در حال تماشای فیلم‌ها بودند؛ هیأت داورانی که مهدی مسعودشاهی، دبیر جشنواره وعده داده بود رئیسش را نیز به‌زودی معرفی خواهد کرد؛ اتفاقی که البته هرگز رخ نداد و این حرف مسعودشاهی سرنوشتی چون دیگر وعده‌های داده‌شده برخی مدیران پیدا کرد.
وقتی اسامی نامزدهای دریافت سیمرغ اعلام شد مشخص شد که فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» (اصغر فرهادی) و «جرم»(مسعود کیمیایی) هر یک با 12 رشته نامزدی رکورددار هستند. «یه حبه قند» (میرکریمی)، «گزارش یک جشن» (حاتمی‌کیا) و «خیابان‌های آرام» (تبریزی) جزو آثار شاخصی بودند که از سوی داوران نادیده گرفته شده بودند. همچنین باید از «سعادت‌آباد» (مازیار میری) و «اینجا بدون من» (بهرام توکلی) یاد کرد که به هر دلیل مورد عنایت قرار نگرفته بودند. با این همه در اغلب رشته‌ها نامزدهای معقولی معرفی شده بودند و این می‌توانست نوید داوری مطلوبی را بدهد.
«جدایی نادر از سیمین» با فاصله از بقیه فیلم‌ها مورد توجه تماشاگران و منتقدان قرار گرفته بود. «جرم» توانسته بود پس از سال‌ها حس دلچسب تماشای فیلمی کیمیایی‌وار را میان علاقه‌مندان سینما زنده کند و به نظر می‌رسید که رقابت اصلی میان این دو فیلم جریان خواهد داشت. از سوی دیگر نامزدی «آسمان محبوب» مهرجویی در 9رشته توی ذوق می‌زد ولی جزئیاتی هم وجود داشت که نشان می‌داد داوران امسال دقیق‌تر از اسلافشان فیلم‌ها را دیده‌اند؛ مانند دیده‌شدن تلاش سعید ملکان، چهره‌پرداز فیلم آشفته و ضعیف «فرزند صبح» یا توجه به بازی مهناز افشار در «سعادت‌آباد» که مشخص بود مضمونش مورد علاقه داوران نبوده ولی این مانع از دیده‌شدن حضور باکیفیت بازیگرش نشده بود.
وقتی چند ساعت مانده به اختتامیه رأی هیأت داوران به بیرون درز کرد (که این خود یک پوئن منفی برای برگزارکنندگان جشنواره محسوب می‌شد) برگزیدگان برخی رشته‌ها باورنکردنی بودند. مثلا کمتر کسی فکر می‌کرد «جرم» مسعود کیمیایی برنده سیمرغ بهترین فیلم شود یا جایزه بردن حامد بهداد که یک دهه هر سال نامزد دریافت سیمرغ شده بود و هرگز این جایزه را به خانه نبرده بود. اما نکته اینجا بود که این برگزیدگان به افکار عمومی و خواست و سلیقه تماشاگران و کارشناسان نزدیک بود. تشویق حاضران در سالن اصلی برج میلاد هنگامی که اسامی برگزیدگان اعلام می‌شد در واقع مهر تأیید بر نظر داوران می‌زد. این در حالی بود که چند ساعت قبل از برگزاری اختتامیه حسن عباسی، یکی از اعضای هیأت داوران از فشار بر داوران گفت و «جرم» فیلم برگزیده جشنواره امسال را اثری سیاسی و غیراقناع‌کننده خواند. عباسی از فیلم «گزارش یک جشن» حاتمی‌کیا نیز با همین صفات یاد کرد و گفت بهتر است هر یک از داوران به صورت فردی درباره قضاوت‌های صورت‌گرفته در جشنواره سخن بگوید؛ نکته‌ای که حکایت از نارضایتی عباسی از برخی داوری‌های صورت‌گرفته داشت.
جالب اینکه او در مراسم اختتامیه نیز حضور نیافت. دیگر داوران غایب، جهانگیر الماسی و جابر قاسمعلی بودند که البته الماسی یک روز بعد در رسانه ملی حاضر شد و از داوری‌های صورت‌گرفته در جشنواره دفاع کرد. در همه فستیوال‌های دنیا یکی از مهم‌ترین وظایف فردی که مسئولیت داوری را می‌پذیرد حضور در مراسم اهدای جوایز است؛ قاعده‌ای که 2سال است در جشنواره فجر رعایت نمی‌شود. سال گذشته مسعود جعفری جوزانی در مراسم اختتامیه حاضر نشد و امسال نیز عباسی و الماسی غایب بودند.
با وجود این حاشیه‌ها خروجی داوران فجر با وجود اختلاف نظرهایی که گویا میانشان وجود داشته قابل دفاع بود. علی معلم یکی از اعضای هیأت داوران در این زمینه می‌گوید: «امسال جزو معدود دوره‌هایی بود که حتی در بخش ویدئویی هم، تشویق حاضران در سالن میزان رضایت آنها از داوری‌ها را نشان می‌داد. سال‌های پیش به خاطر دارم که فیلمی جایزه مهمی می‌گرفت ولی کل سالن سکوت بوده؛ سکوتی که نشان می‌داد مخاطب از جایزه‌گرفتن آن فیلم رضایت ندارد. امسال اما مردمی که در سالن بودند نوع داوری را پذیرفتند و با داوران، برگزیدگان را تشویق کردند. این بهترین دستاورد داوری امسال جشنواره بود».
از سوی دیگر اما برخی از سینماگران به دیده نشدن فیلم‌هایشان از سوی داوران ابراز گلایه کردند؛ گلایه‌ای که البته به داوران بازنمی‌گشت و برخی چون حمید بهمنی کارگردان «گلوگاه شیطان» به‌دنبال دست‌های پنهانی می‌گشتند که نگذاشته بودند فیلم‌شان توسط داوران دیده شود. اهدای چند سیمرغ تسلی‌بخش که در مراسم پایانی و بر اساس اختیاری که قانون به معاون امور سینمایی داده به فیلم‌هایی چون «33روز»، «گلوگاه شیطان» و حتی «راه آبی ابریشم» محصول فاخر جشنواره امسال، به نوعی قرار بود این سینماگران را نیز دست خالی از جشنواره به بیرون نفرستد.
نکته مهم‌تر اما استقلال داوران جشنواره بود. در همه این سال‌ها بارها و بارها عنوان شده که داوران جشنواره چنان که باید استقلال ندارند و مدیران سینمایی در کارشان دخالت می‌کنند. علیرضا سجادپور، مدیر کل اداره نظارت و ارزشیابی این شایعه همیشگی را چنین رد کرد: «داوران در کارشان کاملا استقلال داشتند. اگر قرار بود ما درباره فیلم‌ها قضاوت کنیم قطعا تعدادی از برگزیدگان سیمرغ با آنچه که اعلام شد تفاوت می‌کرد ولی به سلیقه و قضاوت داوران احترام گذاشتیم و کوچک‌ترین دخالتی نکردیم».
مروری بر نام برگزیدگان نشان از صحت این گفته معاون جواد شمقدری دارد؛ هرچند برخی کارشناسان حاضر در رسانه ملی به انتقاد از فیلم‌های برگزیده جشنواره و به‌خصوص «جدایی نادر از سیمین» و «جرم» پرداختند ولی برآیند نظر تماشاگران و کارشناسان از رضایت افکار عمومی از داوری‌های صورت گرفته حکایت می‌کرد.
